• Transform your Lifestyle
  • Gezondheid & wellbeing

Suiker! Lekker, maar ziekteverwekker


Tekst: Dokter Staf Henderickx | Foto's: shutterstock & Lifestyelbooking ( portret)

06-12-2019

Dat suiker lekker is, weten we allemaal. Eén snoepje kan toch geen kwaad? Of een klontje suiker in je koffie. Maar we drinken toch al allemaal zero of light frisdranken. Of voegen natuurlijke zoetstoffen toe. Maar bedriegen we onszelf dan niet? Hoe gevaarlijk is suiker of de alternatieve zoetstoffen voor ons lichaam. Huisarts en auteur 'Van Mammoet tot Big Mac' dr. Staf Henderickx legt het voor ons uit.

Afbeelding

Best beperken we suikers tot minder dan 10% van onze caloriebehoefte. Wie, zoals bij één op vier Amerikanen suiker meer dan 25% bedraagt, loopt driemaal hoger risico op hart- en vaatziekten. 35% van de volwassen Amerikanen en 20% van de kinderen is extreem zwaarlijvig. De Verenigde Staten is het dikste land ter wereld. Een obesitasepidemie, die ook bij ons de kop opsteekt. In een artikel in het wetenschappelijk tijdschrift Nature schat pediater en endocrinoloog dokter Lustig dat overdreven suikerverbruik wereldwijd verantwoordelijk is voor 35 miljoen overlijdens per jaar. 

Zoet in de mond, maakt het hart ongezond

In 2014 verscheen in het medisch tijdschrift JAMA het resultaat van een uitgebreide cohortstudie over een periode van 15 jaar, waaruit bleek dat er een exponentieel verband bestaat tussen de inname van toegevoegde suiker en de cardiovasculaire mortaliteit. Een dagelijkse consumptie van toegevoegde suikers van meer dan 10% van de calorie-inname gaf al een verhoogde cardiovasculaire sterfte. Dit komt neer op twee blikjes cola van 25cl. per dag. 

Afbeelding

Toegevoegde suiker bestaat uit sucrose, een binding van fructose en glucose. Fructose in fruit heeft niet dezelfde nefaste uitwerking. Eens een patiënt(e) suikerziekte krijgt door overgewicht en overdreven suikerconsumptie, is de kans op hart- en vaatziekten nog groter. Het is niet moeilijk om te begrijpen dat een zeer hoog suikergehalte in de bloedvaten – zeker in de kleine haarvaten – de viscositeit en dus de kans op verstopping van een of meerdere arteries flink doet toenemen.

Suiker activeert onze gelukshormonen en werkt verslavend

En hoe meer suiker je eet, hoe meer je een zoete tand krijgt. Suiker veroorzaakt immers een gedragsverslaving. Het is een van de voedselbestanddelen zoals ook zout en vet, die het beloningsmechanisme in de hersenen activeren, waardoor mensen dat aangenaam gevoel willen herhalen. Chips is daarvan het schoolvoorbeeld. Maar ze veroorzaken geen fysieke verslaving zoals alcohol of roken, waar bij het stoppen ontwenningsverschijnselen optreden. 

Suikerrijke dranken behoren tot de grootste boosdoeners. Een glas cola van 100 ml bevat maar liefst 9 koffielepels suiker. Maar suiker vormt tegenwoordig de smaakmaker van zeer vele voedingsproducten. Niet alleen in allerlei snoep, koekjes en gebak, maar ook in ontbijtgranen, brood, yoghurt, mayonaise, ketchup, soepen en sauzen. Van de 60.000 voedingsmiddelen in een Amerikaanse supermarkt bevat 80 procent suiker. Doordat internationale publicaties wetenschappelijke onderzoeken het verband tussen overdreven suikerverbruik en hart- en vaatziekten, obesitas, suikerziekte en artrose aantoonden, hebben heel wat landen gezondheidscampagnes opgestart. Zelfs in de Verenigde Staten moest de overheid uiteindelijk uitbazuinen: ‘Drink water en geen frisdrank’.

Zijn natuurlijke suikers of kunstmatige zoetstoffen dan beter?

Afbeelding

Door de stijgende bewustwording dat suiker slecht is voor de gezondheid ging de voedingsindustrie op zoek naar allerlei vervangers waardoor ze het woord ‘suiker’ op het label konden weglaten. Bijvoorbeeld door sucrose te vervangen door fructose, de natuurlijke suiker uit vruchten. Vruchtensuiker, rietsuiker, maïssuiker, agavesiroop … het klinkt natuurlijk, maar het blijft suiker. 

Vooral de drankindustrie zocht naar kunstmatige zoetstoffen zonder calorieën. Een hele collectie verscheen op de markt: aspartaam, acesulfaam K, sacharine, sucrose, neotame en tenslotte advantaam 37.000x zoeter dan suiker. Al deze zoetstoffen zijn in de EU toegelaten en hoewel er heel wat vragen rijzen over de negatieve gezondheidseffecten op lange termijn, verklaarde het Europees Agentschap voor Voedselveiligheid dat deze zoetstoffen ‘veilig zijn voor menselijke consumptie aan het huidige blootstellingsniveau’. 

"Contradictorisch, ook zoetstoffen maken dik en ziek"

Zoetstoffen vallen onder de wetgeving van additieven en moeten ze als E’s op het etiket worden vermeld. Ondertussen kwamen  uitgebreide bevolkingsstudies tot het ogenschijnlijk contradictorisch besluit dat ook zoetstoffen aanleiding geven tot overgewicht, suikerziekte en hart- en vaatziekten. Een mogelijke verklaring is dat de zoetstof het beloningsmechanisme onvoldoende activeert, zodat eetverslaafde personen speuren naar andere calorieën. Mogelijks ontregelen zoetstoffen ook de hormonen leptine en ghreline, die onze eetlust op tijd afremmen.

Afbeelding

De ontdekking van een zoetstof uit Stevia was voor de voedingsindustrie een deus ex machina: een natuurlijke zoetstof uit de bladeren van een Zuid-Amerikaanse plant en 250x zoeter dan suiker. Maar in feite is de chemisch actieve stof van Stevia erythriol, een polyol of suikeralcohol. Het eerste enthousiasme van Coca-Cola slonk toen de verkoop van de met Stevia gezoete Sprite flink daalde, mogelijks omdat erythriol een mentholachtige nasmaak geeft. 

Maar de voedingsindustrie beschikt nog over een resem andere suikeralcoholen die als zoetstof kunnen dienen. Die worden echter voor het grootste deel niet opgenomen in de dunne darm en veroorzaken daardoor gisting in de dikke darm met als gevolg winderigheid en soms krampen en diarree. En in hoge dosis zelfs hevige hoofdpijn. 

Casus: hevige hoofdpijn bij 16-jarige jongen

Afbeelding

"Ik herinner me een jongen van zestien die door zijn ouders naar de dienst spoedgevallen van het ziekenhuis werd gebracht omdat hij al drie nachten in de ochtenduren wakker werd met verschrikkelijke hoofdpijn. Na drie dagen observatie werd hij ontslagen met de mededeling dat men niet wist waar die hoofdpijn vandaan kwam. Toen hij terug thuis na enkele dagen dezelfde nachtelijke hoofdpijnaanvallen kreeg, werd hij door het plaatselijk ziekenhuis naar een universitaire kliniek verwezen. Ook daar werd hij na een week observatie met allerlei technische onderzoeken ontslagen zonder een duidelijke diagnose. Toen daarna de jongen op consultatie kwam voor een gedetailleerde voedingsanamnese, bleek dat hij ’s avonds dikwijls drie repen mentholsnoepjes na elkaar opat. Een eenvoudige anamnese kon de oorzaak blootleggen waar peperdure observaties geen duidelijkheid brachten. Dat artsen zich onvoldoende bewust zijn van de enorme impact van de voeding op ons lichaam ligt daarvan aan de basis." 

Moraal van dit suikerverhaal: zoetstoffen geven nooit dezelfde smaak als echte suiker en zijn eveneens ongezond. Eindconclusie: Houd je zoete tand in de hand, want suiker is lekker, maar eveneens een belangrijke ziekteverwekker.